Strenger asielbeleid op komst: hoever wil Europa gaan?

In de hele Europese Unie en ook specifiek in Nederland dalen de asielcijfers. "Tussen 2023 en 2024 is het aantal asielaanvragen met 13 procent gedaald", vertelt EU-correspondent Kysia Hekster. "Die trend lijkt door te zetten." Ook in Nederland zijn er minder asielaanvragen, vertelt Hekster. Dat komt door een combinatie van factoren en niet door het 'Faber-effect': Onder meer door de verdrijving van het Assad-regime en de beruchte Tunesiëdeal zijn er minder aanvragen. "Dat werkt - in die zin dat er minder mensen naar Europa komen." Tegelijkertijd is dat niet per se goed nieuws, legt Hekster uit. Mensenrechtenorganisaties wijzen erop dat vooral meer mensen worden tegengehouden, niet dat er minder oorlogen zijn.

Procedures in andere landen

In Brussel heerst tevredenheid over de ontwikkelingen, maar dat geldt niet voor iedereen. Sommige politici vinden dat het beleid nog strenger moet, vertelt Hekster: "Volgend jaar komt er een nieuw asiel- en migratiepact. Daarop vooruitlopend zijn er voorstellen ingediend die nog verder gaan."

Een van de voorstellen houdt in dat asielzoekers hun procedure kunnen doorlopen in een land waarmee zij geen enkele band hebben. Dat is op dit moment nog niet mogelijk. "Dan kan iemand bijvoorbeeld een asielprocedure doorlopen in een land waar diegene doorheen is gereisd of waar Nederland een deal mee heeft gesloten", zegt Hekster.

'Terugkeercentra'

Ook bestaat de mogelijkheid dat de Europese Unie binnenkort de lijst van veilige landen uitbreidt. "Die Europese lijst kan in de toekomst mogelijk verder gaan dan wat landen zelf al doen nu", vertelt Hekster. Een land als Egypte kan dan bijvoorbeeld op de lijst komen te staan. Vluchtelingenorganisaties willen niet dat dit gebeurt.

Tot slot wil de Europese Commissie dat er return hubs komen, ook wel 'terugkeercentra' of 'gevangenissen' - in de ogen van critici. Denk bij deze return hubs aan de Uganda-plannen van minister Klever voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp.

Waarschuwingen van links

Met de drie genoemde voorstellen zal het Europees Parlement eerst nog moeten instemmen. Dat gaat wellicht makkelijker dan voorheen. Na de verkiezingen van vorig jaar is er een veel rechtser parlement gekomen: "Deze voorstellen kunnen daar op instemming rekenen", stelt Hekster. "Dat geldt ook voor veel regeringen in EU-landen die flink naar rechts zijn opgeschoven." Ze vertelt dat de kans best groot is dat de plannen - wellicht in aangepaste vorm - er gaan komen.

Bij linkse partijen en vluchtelingenorganisaties is de kritiek groot: "Daar hoor je dat de EU de verantwoordelijkheid voor asielbeleid over de schutting kieperen naar armere landen, dat het chaotische taferelen tot gevolg zal hebben. Ze waarschuwen zelfs ook voor verwoestende gevolgen voor mensen", vertelt Hekster.

Asielontbijt

Nederland is als land met premier Schoof en PVV-leider Wilders een van de grootste aanvoerders van een strenger Europees asielbeleid. Hekster vertelt dat Schoof bij Europese toppen eerst de leiders van gelijkgestemde landen uitnodigt voor een 'asielontbijt', om het over het asiel- en migratiebeleid te hebben. Hekster sluit af: "Ze hebben het doel om de druk op de Europese Commissie zo hoog mogelijk te houden, om met strenge maatregelen te blijven komen."